Superwizja w psychoterapii

Uczestnictwo w superwizji jest kluczowym elementem procesu szkolenia każdego psychoterapeuty jak i też bezwzględnym, stałym obowiązkiem w trakcie trwania całej aktywności zawodowej psychoterapeuty.

Pojęcie superwizji pojawiło się po raz pierwszy już w 1920 roku, gdy berliński psychoanalityk Max Eitington zaproponował taką właśnie formę kształcenia szkolących się psychoanalityków. Od tego czasu superwizja stała się absolutnym kanonem szkolenia – jako niezbędne doświadczenie rozwojowe pozwalające na zdobywanie praktycznych kompetencji psychoterapeutycznych przez przyszłych adeptów tej sztuki. Początkowo, tak jednoznacznie, wymóg uczestniczenia w superwizji definiowały szkoły psychoterapii wywodzące się z psychoanalizy: psychoterapia psychodynamiczna, psychoterapia psychoanalityczna, analiza jungowska. Obecnie jest ona oczywistym standardem w przebiegu szkolenia każdego psychoterapeuty, równie istotnym jak nabywanie wiedzy teoretycznej szkolenie kompetencji praktycznych (czyli tzw. trening warsztatu psychoterapeuty) czy też przejściem szkoleniowej terapii własnej. Prawie zawsze określana jest minimalna, wymagana ilość godzin superwizji jaki musi zrealizować kursant przed przystąpieniem do egzaminu certyfikacyjnego (zazwyczaj jest to nie mniej niż 150 godzin superwizji indywidulanej i grupowej).   

Wymóg korzystania z superwizji nie wyczerpuje się oczywiście wraz z zakończeniem certyfikacyjnego szkolenia zawodowego. Nie jest bowiem możliwym efektywne i bezpieczne prowadzenie psychoterapii w jakiejkolwiek modalności teoretycznej bez jednoczesnego nie bycia w stałej superwizji. Konieczność uczestniczenia w regularnych spotkaniach superwizyjnych jest też wymogiem kierowanym do członków wszystkich w zasadzie znaczących towarzystw psychoterapeutycznych.

Superwizja jest potrzebna psychoterapeucie w prawidłowym zrozumieniu i poprowadzeniu procesu psychoterapii. Superwizja jest m.in. procesem uczenia się, w którym superwizant (psychoterapeuta zgłaszający się na superwizję) pracuje z bardziej doświadczonym specjalistą nad wzbogacaniem własnych umiejętności i doświadczenia zawodowego, które docelowo mają służyć klientowi zgłaszającemu się po pomoc.

Za jedną z najważniejszych korzyści wynikających z superwizji uważa się konfrontację poglądów terapeuty z poglądami nauczyciela, stwarzającą możliwość obiektywizacji przekonań terapeuty o tym, co jest źródłem zaburzeń, i o tym, co dzieje się na spotkaniach terapeutycznych. Spotkania superwizyjne mają ułatwiać początkującym psychoterapeutom nauczenie się dostrzegania tego, co ważne w zachowaniach i wypowiedziach pacjenta. Jest optymalnym narzędziem do reflektowania zawsze obecnych w przebiegu terapii i czasami niedostrzeganych dlań zjawisk przeniesieniowo-przeciwprzeniesieniowych.  Jako takie mogą być zarówno czynnikiem dezorganizującym psychoterapię jak i też cennym narzędziem, które może być użyte po to by zwiększyć efektywność procesu leczniczego. Wsparcie superwizora w reflektowaniu tych doświadczeń może okazać się decydujące dla powodzenia lub porażki całego procesu psychoterapeutycznego.

Innym ważnym aspektem superwizji jest wsparcie merytoryczne udzielane superwizantowi w przebiegu spotkań superwizyjnych przez superwizora (będącego również bardzo doświadczonym psychoterapeutą). Superwizant  w przebiegu superwizji może poznać inne niż dotychczasowe mu znane teoretyczne i kliniczne modele rozumienia fenomenów intrapsychicznych oraz zjawisk relacyjnych doświadczanych w prowadzonych procesach psychoterapii. Otrzymuje czasami propozycje pogłębienia wiedzy poprzez lekturą określonych pozycji z literatury fachowej – książek, całościowych opracowań problemowych czy też artykułów naukowych.

Obok konfrontacji poglądów terapeuty i superwizora, udzielania wskazówek klinicznych czy modelowania stylu tworzenia relacji, za bardzo ważną funkcję procedur superwizyjnych uznaje się procesy analizy trudności, jakie napotyka terapeuta w praktycznym wykorzystywaniu swojej wiedzy i usuwanie przyczyn tych trudności. Czasami następstwem tego mogą być zalecenia co do konieczności pogłębienia terapii własnej u superwizowanego psychoterapeuty, celem zwiększenia jego zdolności do reflektowania, rozumienia i pożądanej modyfikacji swoich określonych stanów psychicznych (będących następstwem reakcji przeniesieniowo-przeciwprzeniesieniowych).

Superwizja może być prowadzona w formie indywidulanej lub grupowej. Częstotliwość spotkań superwizyjnych zależna jest od aktualnych potrzeb psychoterapeuty (nieco częstsza w okresie szkoleniowym, intensywniejsza w sytuacji prowadzenia wielu procesów terapeutycznych), zazwyczaj nie powinna być ona rzadsza niż minimum jedna sesji superwizji na miesiąc.

Superwizorzy są psychoterapeutami z wieloletnimi doświadczeniami zawodowymi – w obszarze diagnozy, leczenia (psychoterapii), prowadzenia szkoleń. Uprawnienia do zostawania superwizorem są nadawane przez towarzystwa naukowe i zawodowe psychoterapeutyczne, po przejściu kilkuletniego szkolenia, przeprowadzenia całego szeregu superwizowanych sesji superwizji oraz zdaniu egzaminu certyfikacyjnego przed niezależną komisją. 

Pamiętajmy – nie ma możliwości efektywnego prowadzenia psychoterapii bez stałego uczestnictwa w superwizji.