Skargi egzystencjalne z towarzyszącym im poczuciem pustki egzystencjalnej są jedyną z ważniejszych przyczyn podejmowania przez pacjentów psychoterapii. Nie są one jednak prawie nigdy izolowanym objawem zgłaszanym przez pacjentów – zazwyczaj towarzyszą im uczucia smutku, porażki, masywnego lęku, brak sensu życia. Wpisują się one wówczas w całościowy obraz kliniczny pacjenta – są tylko jednym z objawów epizodu depresyjnego, zaburzeń lękowych czy też złożonych zaburzeń osobowości.

Czasami jednak to właśnie poczucie emocjonalnej jest dominującym doświadczeniem z którym zgłasza się do nas pacjent. Odczucie, że nie jest on w stanie znaleźć jakiegoś istotnego celu w życiu, że jego funkcjonowanie wydaje mu się jałowe i mało ważne, że czas przecieka mu przez palce a on sam koncentruje się na jakiś trywialnych aktywnościach.

Czy są to wskazania do podjęcia psychoterapii ?

Musimy więc  dookreślić jakiego rodzaju skargi egzystencjalne są bezwzględnym wskazaniem do podjęcia psychoterapii i jakiego rodzaju ma być to psychoterapia. Mamy bowiem poczucie pewnego chaosu jaki towarzyszy temu zagadnieniu – często bowiem pojawiają się opinie, że psychoterapia nie musi być  jedynie leczeniem, ale może być również jedną z form rozwoju osobowości, budowania tożsamości ja, szukania sensu życia.

W naszej ocenie psychoterapia jest przede wszystkim procedurą medyczną, której naczelnym celem jest leczenie, redukcja natężenia przykrych stanów emocjonalnych i somatycznych, zmiana dysfunkcjonalnych wzorców nawykowych, poprawa kompetencji behawioralnych lub też trwała modyfikacja nieprawidłowych całościowych wzorców osobowościowych.

 W olbrzymiej większości osoby zgłaszające się na psychoterapię robią to ponieważ odczuwają jakiś rodzaj dyskomfortu, cierpienia psychicznego czy tez jakiś znaczących trudności relacyjnych a nie dlatego żeby rozwinąć osobowość.

Dlatego myślimy, że uczciwym jest określić jasno, że naszą rolą i powołaniem jako psychoterapeutów medycznych jest przede wszystkim leczenie zgłaszających się do nas pacjentów. Oznacza to, iż niezbędnym jest trzymania się zasad określonych w medycynie – prowadzimy diagnozę, leczenie objawowe, leczenie przyczynowe oraz pogłębioną profilaktykę. Wszystkie te obszary są realizowane przez psychoterapeutów medycznych, niezależnie od ich osadzenia teoretycznego.   

Wobec tego czy w ogóle istnieje możliwość podjęcia psychoterapii, której celem jest praca nad doświadczeniem sensu życia, rozwojem samoświadomości, całościowym rozwojem Ja czy też pogłębianiem duchowości ?

Wydaje się, że tak, aczkolwiek trzeba jasno powiedzieć, że samo podjęcie takowej psychoterapii wymaga od klienta (bo już nie pacjenta) pewnej dojrzałości psychicznej.

Najlepszą propozycją dla osoby zmagającego się poczuciem pustki emocjonalnej (a bez innych objawów) są więc szkoły terapeutyczne proponujące długoterminową, pogłębioną, silnie reflektującą pracę wglądową. Warunki takowe na pewno spełniają psychoanaliza (zwłaszcza w modelu kohutowskim), psychologia analityczna Junga, psychologia egzystencjalna Maya, czy też logoterapia Frankla. 

Co wobec tego możemy zaproponować komuś kto zgłasza się mówiąc, ze źródłem jego dyskomfortu jest cierpienia egzystencjalne ? Osobie, która skarży się na poczucie braku głębszego sensu w życiu czy też doświadcza jakiegoś rodzaju ideowej pustki.

Wydaje się, iż kluczowym w takowej sytuacji jest jednak przeprowadzenie pełnej diagnozy klinicznej. Musimy bowiem ocenić czy za zgłaszanymi skargami egzystencjalnymi nie kryje się jakiś inny problem – stricte medyczny czy psychologiczny. Czy nie jest ona przejawem istotnych trudności osobowościowych, które w ten właśnie sposób się objawiają. I co ważniejsze wykluczyć maskowaną postać depresji czy też przewlekających się zaburzeń neurastenicznych.

Jeśli nie stwierdzimy wskazań do podjęcia leczenia (czyli też do psychoterapii medycznej) wydaje się, że wówczas optymalnym rozwiązaniem dla takowej osoby staja wcześniej wymienione formy psychoterapii pozwalające na pracę nad rozwojem osobowości. Zrozumieniem siebie, pogłębieniem zdolności do autorefleksji i znalezieniem sensu życia.