Osadzenie psychoterapii w tradycji medycznej
Psychoterapia medyczna to specjalistyczna metoda leczenia, która polega intencjonalnym stosowaniu zaprogramowanych oddziaływań psychologicznych.
Oznacza to, iż zarówno konceptualizacje, modele postępowania klinicznego jak i też metodologia pracy realizowane w różnych modalnościach psychoterapii powinny spełniać kryteria właściwe dla innych dziedzin medycyny. To zaś skłania nas do zastanowienia się czy psychoterapia jest metodą leczenia na tyle trwale osadzoną w tradycji medycznej aby można było ją porównywać do tak szacownych specjalizacji medycznych jak chirurgia czy interna.
Pierwsze odczucie jest oczywiste – chirurgia czy interna to potężne obszary wiedzy i kompetencji praktycznych budowanych przez setki lat przez tysiące wybitnych lekarzy i badaczy. Silnie osadzone w tradycji akademickiej i klinicznej, mające wypracowane jednoznaczne paradygmaty postępowania klinicznego.
Wydaje się, iż trudno do nich porównywać psychoterapię – specjalizację bardziej gabinetową niż szpitalną i to taką, w której szkolenie odbywa się raczej poprzez organizacje branżowe a nie ośrodki akademickie. Jednak, gdy nieco wnikliwiej przyjrzeć się modelowi leczenia czy też szkolenia psychoterapeutycznego okazuje się on bardzo zbliżony do tego co wypracowały inne specjalizacje medyczne.
Spróbujemy się więc przyjrzeć osadzeniu psychoterapii w szeroko pojętej tradycji medycznej – jakie są jej źródła, skąd wywodzą się określone techniki lecznicze samej psychoterapii, dlaczego zdecydowano się na obowiązujący dziś model szkolenia zawodowego psychoterapeutów.
Psychoterapia jest czasami opisywana jako stosunkowo nowa, mało medyczna i słabo ustrukturyzowana forma leczenia. Często bywa to przyczyną podważania jej wiarygodności jako skutecznej i efektywnej techniki leczniczej. To zaś prowadzi do lekceważenia, ba wręcz do nieuznawania pozycji psychoterapii jako kluczowej metody leczenia wielu schorzeń psychogennych i psychosomatycznych.
Czy takowa opinia ma jakiekolwiek uzasadnienie ?
Czy faktycznie psychoterapia jest niczym więcej jak tylko chwilową modą, której rozwój związany jest z trendami kreowanymi przez popkulturę ?]
Nic bardziej błędnego.
Psychoterapia jako konkretna specjalizacja kliniczna ma za sobą wieloletnią tradycję rozwoju i trwałe osadzenie w medycynie. Od co najmniej 150 lat rozwijane są coraz to skuteczniejsze metody leczenia przy użyciu psychoterapii – początkowo terapii psychoanalitycznej potem również psychoterapii psychodynamicznej, psychoterapii poznawczo-behawioralnej czy też psychoterapii humanistycznej. Większość twórców poszczególnych szkół psychoterapii związana była z ośrodkami klinicznymi i akademickimi. Trudno wyobrazić sobie efektywne leczenie w zasadzie wszystkich zaburzeń psychicznych i schorzeń psychosomatycznych bez udziału psychoterapii.
Związki psychoterapii z medycyną, jej tradycje lecznicze mają jednak znacznie dłuższe konotacje a wiele tych wcześniejszych doświadczeń wpłynęło na metodykę pracy psychoterapeutów.
W naszej ocenie osadzenie psychoterapii w tradycji leczniczej, jej związki z medycyną, sztuką medyczną mają trojaki charakter.
Po pierwsze psychoterapia jest spadkobiercą odwiecznych tradycji Leczenia Słowem.
Po drugie psychoterapia jest też związana z klinicznymi i akademickimi obszarami medycyny.
Po trzecie psychoterapia jest rzemiosłem medycznym mającym praktycznie wypracowane metody szkolenia i wykonywania zawodu.
Każdy z tych obszarów omówiony zostanie w osobnym artykule.
Jaka jest więc nasza ostateczna refleksja na temat związków psychoterapii z tradycją medyczną ?
Po pierwsze należy pamiętać, że psychoterapia od zawsze była i dalej jest integralnie związana z medycyną. Relacje te obecne we trzech wymiarach: w obszarze stricte psychologicznym (tradycja Leczenie Słowem), w obszarze akademicko-medycznym (tradycja naukowa / tworzenia konceptualizacji) a przede wszystkim w obszarze praktyczno-medycznym (tradycja rzemiosła medycznego).
Po drugie nie da się wyobrazić dzisiejszej medycyny, w szczególności psychiatrii bez znaczącego udziału w niej psychoterapeutów. Nie jest możliwym efektywne leczenie schorzeń psychogennych i psychosomatycznych bez skutecznej, profesjonalnej psychoterapii.
Po trzecie model szkolenia i samej już aktywności zawodowej psychoterapeutów jest tożsamy z formami wypracowanymi w innych zawodach i specjalizacjach medycznych. Co więcej poprzez utrzymanie sformalizowanej konieczności stałego superwizowania prowadzonych procesów psychoterapeutycznych w pełni realizuje wymóg ciągłego, nieprzerwanego szkolenia medycznego.